HET PROJECT


Een multidiscplinair onderzoeks- en ontsluitingsproject over de geschiedenis, het landschap en de gemeenschap van de koninklijke domeinen in de Kempen.



DE KROON IN DE KEMPEN: een streepje geschiedenis


Toen de bestuurders van ons land midden 19de eeuw beslisten dat de Kempense heidegronden omgezet moesten worden in bos- en landbouwgronden, sprong niemand minder dan Koning Leopold I op de ontginningskar. Hij kocht grote stukken grond op ‘den Aard’, het heidegebied op de grens Geel-Retie-Dessel-Mol, langs het Kempische Vaart. De Koning der Belgen investeerde in het gebied, werkte nauw samen met andere rijke investeerders, verbleef geregeld in de Kempen en bouwde een modern landbouwbedrijf uit waar veel mensen uit de streek werkten.


Ook zijn zoon Filips, Graaf van Vlaanderen, stapte mee in het ontginningsverhaal en was vooral actief in Postel en Retie waar het gebied ‘De Graaf’ nog steeds verwijst naar zijn aanwezigheid. In de jaren 1950 werden de koninklijke gronden systematisch verkocht.


Een groot deel werd in het kader van de reconversie van de landbouw uitgebouwd tot het ‘Kempisch Domein’, met modelboerderijen voor melkveehouderij. Vandaag is dit Koninklijk stukje Kempen nog steeds landbouwgebied, met de karakteristieke witte boerderijen uit de jaren 1950 en een trotse landbouwgemeenschap.


Een ander deel van het gebied aan den Aard werd gebruikt voor de uitbouw van ‘den Atoom’ met modernistische woonwijk. Een andere en duidelijke verwijzing naar de koninklijke aanwezigheid in de Kempen is het provinciaal domein ‘Prinsenpark.’ Recent werden de gronden van de ‘Koninklijke Schenking’ in Postel aan de VLM verkocht. Overal vind je in het landschap sporen van de Kroon in de Kempen.


Luchtfoto en grenzen Koninklijk Domein
Luchtfoto en grenzen Koninklijk Domein
Koninklijke Kempen
Koninklijke Kempen
Wandeling in het spoor van de koning
Wandeling in het spoor van de koning
Kasseiweg Heide - Bart van der Moeren
Kasseiweg Heide - Bart van der Moeren
Josephine-Charlotte en Frans van Lommel
Josephine-Charlotte en Frans van Lommel
Collectie Frans van Lommel

Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete heeft nu samen met Stuifzand en verschillende partners en met de steun van LEADER momenteel een project lopen rond het voormalige Koninklijk Domein van de Kempen.


Dit domein bestaat uit twee grote delen: het gebied Ten Aard (o.a. Prinsenpark, Sas6 en Sas7, Landbouwgebied Kempisch Domein) en Retie/Postel (o.a. De Graaf, Ronde Put). We duiken de geschiedenis van dit gebied in dat onlosmakelijk verbonden is met de ontginningen door het Belgische Koningshuis dat vanaf de 19de eeuw grote stukken (heide)grond opkocht. In de jaren 1950 werden deze koninklijke gronden vervolgens weer  verkocht en herbestemd. Vanuit de geschiedenis kijken we naar vandaag en ook naar de toekomst door de opbouw van een landschapsvisie voor De Graaf in Retie en het Kempisch domein in Geel. Daarnaast worden ook toeristisch producten uitgewerkt over deze thematiek.


Actieplan


Onderzoek & publicatie

In samenwerking met lokale en Vlaamse  landschapsexperts, heemkundigen, archieven brengen we kennis en verhalen over het Koninklijk domein der Kempen samen. Deze geschiedenis over het landschap, de 19de eeuwse ontginning van de Kempen, het beheer van het Koninklijk Domein en de nabestemming bundelen we in een publicatie. Deze brengen we uit in het voorjaar van 2023. Werken structureel mee aan het onderzoek en de publicatie: Heemkring Zeven Neten Retie, Heemkring De Griffioen Dessel, Stadsarcief Geel, Molse Kamer voor Heemkunde, Werkgroep heemkunde Rauw, Battle for the Locks, Onroerend Erfgoed, Public Space, CAZAC.


Ontdek de Koninklijke Kempen: wandel- en fietsroutes

Samen met toeristische partners maken we een gebundeld aanbod van wandelroutes, fietsroutes, fascinerende koninklijke relicten met een straf verhaal en streekproducten. TPA ontwikkelde de 'Koninklijke Kempen Wandellus'. Vanuit ons project hebben we die gevoed met weetjes over het koninklijke verleden en landschap. De wandeling is genomineerd voor Wadeling van het Jaar!! Ontdek de wandeling hier.


Beleef de Koninklijke Kempen

Op het voormalige Koninklijk Domein der Kempen zijn heel wat organisaties en landbouwers actief. Allemaal mensen die trots zijn op het verleden en landschap van de streek. Samen met hen zetten we de link tussen de Kempen en de Kroon in de kijker via tal van activiteiten. Check onze activiteitekalender


Landschapsherstel

Op basis van de kennis die we vergaren via ons onderzoek en gesprekken met inwoners van het gebied werkt Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete met partners op het terrein aan landschapsherstel. De focus ligt op kleine landschapselementen.